 |
 |
 |
Doping, sporcu sağlığına zararlı ve hakça yarışmayı engelleyen veya performans artışı sağlamak için dışarıdan alınan veya sporcunun vücudunda bulunan bir maddenin normal düzeyin üzerine çıkartılmasını sağlayan madde ve/veya yöntemlerin kullanılmasıdır. Sporcunun kullanması yasak maddeler ve yöntemler, Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) tarafından her yıl güncellenerek yayınlanan yasaklanmış maddeler ve yöntemler listesinde tanımlanır.
Anabolik androjenik steroidler, diğer anabolik ajanlar, peptid hormonları, büyüme faktörleri ve diğer benzeri maddeler, beta-2 agonistler, hormon ve metabolik modülatörler, diüretik ve diğer maskeleyici ajanlar, kan manipülasyonu ve kan bileşenleri kullanımı, kimyasal ve fizikisel manipülasyonlar, gen dopingi, yarışma içi veya dışı fark etmeksizin, her zaman yasak olan maddeler ve yöntemler sınıfını oluşturmaktadır. Stimülanlar (uyarıcılar), narkotikler, kannabinoidler ve glukokortikosteroidler, yarışma içinde kullanımı yasak olan maddelerdir. Alkol ve beta blokörler ise belli bazı spor dallarında yasak olan maddelerdir.
Türkiye Doping Kontrol Merkezi’nin kuruluş amacı; dünyadaki tüm doping kontrol merkezlerinde olduğu gibi, sporcular tarafından kullanılması yasaklanmış olan ilaç etken maddelerinin sporcuların biyolojik materyallerinden analizlerini gerçekleştirerek "Temiz Spor" ilkesini korumaktır.
1989 yılında, Hacettepe Üniversitesi ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü arasında yapılan protokol gereği, Hacettepe Üniversitesi’nde Türkiye Doping Kontrol Merkezi (TDKM) kurulmuştur. Merkez, 2001 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC)’nin akreditasyon testlerini ve denetimlerini başarı ile geçmiştir. Ancak, Birinci Dünya Doping Konferansı’nda (1999), IOC içinden bir Dünya Anti-Doping Ajansı (World Anti-Doping Agency - WADA) kurulmus ve 2004 yılından başlayarak dünyada doping kontrolü ile ilgili tüm faaliyetler bu kuruluşa devredilmiştir. WADA’nın akreditasyon için ISO 17025 akreditasyonunu şart koşması nedeni ile 2003 yılında İngiliz akreditasyon kurulusu UKAS’tan ISO 17025 akreditasyonu almıştır. Bunun üzerine WADA, Türkiye Doping Kontrol Merkezi’nin akreditasyonunu resmen onaylamıştır. Sonraki yıllarda, WADA ve ISO 17025 re-akreditasyonları için her yıl denetim geçirilmiş ve denetimler sonucunda başarılı olunarak, akreditasyon yenilenerek sürdürülmüştür. Türkiye Doping Kontrol Merkezi, faaliyetlerini WADA kurallarına uygun olarak yürütmüş ve WADA tarafından akredite edilmis Doping Kontrol Numunesi Analiz Laboratuarı olarak hizmet vermiştir.
2001 yılından 2011 yılına kadar ulusal ve uluslararası yarışmalardan, kamplardan, Avrupa ve Dünya Şampiyonalarından, Yaz ve Kış Üniversite Oyunları gibi büyük organizasyonlardan olmak üzere, yaklaşık olarak 22000 numune analizi gerçekleştirilmiştir. 2011 yılında bazı olanaksızlıklardan ötürü merkezin akreditasyonu iptal edilmiştir. Merkezimiz 2015 yılında TÜRKAK ve WADA tarafından akredite edilerek faaliyetlerine başlamıştır.
Merkezimizde, WADA tarafından yayınlanan, her yıl güncellenen ve sporcular tarafından kullanımı yasak veya kısıtlı olan ilaç etken madde ve yöntem isimlerini içeren listedeki maddeler, maddenin kendisi, metaboliti, belirteci ve/veya miktarı şeklinde olmak üzere, uygun tarama ve doğrulama analizleri ile saptanmaktadır. Bu analizlerde Gaz Kromatografisi-Azot Fosfor Dedektörü (GC-NPD), Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometresi (GC-MS), Gaz Kromatografisi-Sıralı Kütle Spektrometresi (GC-MS/MS), Gaz Kromatografisi-İzotop Oranı kütle Spektrometresi (GC-IRMS), Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi-Sıralı Kütle Spektrometresi (LC-MS/MS) ve Enzim Immunoassay sistemleri gibi yüksek teknoloji ürünü cihazlar ve yöntemler kullanılmaktadır. Bağımsız doping kontrol numunesi alıcıları tarafından alınarak merkezimize ulaştırılan sporcu numunelerinin analizleri, merkezimizde görevli uzman personel tarafından gerçekleştirilmektedir.
Türkiye Doping Kontrol Merkezi, faaliyetlerini WADA kuralları gereğince tarafsız bir biçimde sürdürmekte ve analiz sonuçlarını yetkili makamlara gizlilik ilkesine uygun olarak iletmektedir.
Sporcularımıza; dopingsiz, sağlıklı ve başarılı bir spor hayatı dileriz.